Χρόνος τοῦ ῥήματος λέγεται ὁ ῥηματικὸς τύπος ποὺ φανερώνει πότε γίνεται αὐτὸ ποὺ σημαίνει τὸ ῥῆμα καὶ πῶς.
Οἱ χρόνοι στὴν ὁριστικὴ
Ἡ ὁριστικὴ ἔγκλιση ἔχει ἐφτὰ χρόνους. Αὐτοὶ εἶναι:
ὁ ἐνεστώτας φανερώνει κάτι ποὺ γίνεται τώρα (μὲ διάρκεια ἤ μὲ ἐπανάληψη): ὁ μαθητὴς γράφει - ἀεὶ τὰ αὐτὰ λέγω.
ὁ παρατατικὸς φανερώνει κάτι ποὺ γινόταν στὸ παρελθόν (μὲ διάρκεια ἤ μὲ ἐπανάληψη): ὁ μαθητὴς ἔγραφε – Σωκράτης ὥσπερ ἐγίγνωσκεν οὕτως ἔλεγε.
ὁ (ἁπλός) μέλλοντας φανερώνει κάτι ποὺ θά γίνει ἤ θὰ γίνεται στὸ μέλλον: ἐγὼ γράψω - ἐγὼ ὑμῖν ἐρῶ.
ὁ ἀόριστος φανερώνει κάτι ποὺ ἔγινε ἀόριστα στὸ παρελθόν (ἄσχετα ἄν κράτησε πολὺ ἤ λίγο): ὁ μαθητὴς ἔγραψε - ἐβασίλευσε δώδεκα ἔτη.
ὁ παρακείμενος κυρίως φανερώνει κάτι ποὺ ἔχει γίνει στὸ παρελθὸν καὶ ὑπάρχει τῶρα συντελεσμένο: ὁ μαθητὴς γέγραφε (ἔχει γράψει κάτι ποὺ τώρα εἶναι τελειωμένο) – οἱ πολέμιοι σπονδὰς λελύκασι.
ὁ ὑπερσυντέλικος φανερώνει κάτι ποὺ εἶχε γίνει, δηλ. κάτι ποὺ ἦταν συντελεσμένο σὲ κάποιο χρονικὸ σημείο τοῦ παρελθόντος: ὁ μαθητὴς ἐγεγράφει (εἶχε γράψει κάτι στὸ παρελθὸν ποὺ ἦταν τελειωμένο καὶ ποὺ τώρα μπορεὶ νὰ μὴν ὑπάρχει) – οὗτος προαφῖκτο εἰς Σικελίαν (εἶχε φτάσει πρωτύτερα καὶ βρισκόταν τότε ἐκεί).
ὁ συντελεσμένος μέλλοντας φανερώνει κάτι ποὺ θὰ ἔχει γίνει, δηλ. κάτι ποὺ θὰ εἶναι συντελεσμένο, σὲ κάποιο χρονικὸ σημείο τοῦ μέλλοντος: ὁ μαθητὴς γεγραφὼς ἔσται (θὰ ἔχει γράψει κάτι ποὺ θὰ εἶναι τελειωμένο σὲ ὁρισμένη στιγμὴ τοῦ μέλλοντος) - ἡ πόλις ἔσται τετειχισμένη.
Ἀπὸ τοὺς χρόνους στὴν ὁριστικὴ:
α) ὁ ἐνεστῶτας καὶ κατὰ ἕνα μέρος ὁ παρακείμενος ἀναφέρονται κανονικὰ στὸ παρόν. Ὁ παρατατικὸς, ὁ ἀόριστος, ὁ ὑπερσυντέλικος καὶ κατὰ ἕνα μέρος ὁ παρακείμενος ἀναφέρονται στὸ παρελθόν΄ ὁ (ἁπλός) μέλλοντας καὶ ὁ συντελεσμένος μέλλοντας ἀναφέρονται στὸ μέλλον.
β) ὁ ἐνεστῶτας, ὁ παρατατικὸς καὶ κάποτε ὁ (ἁπλός) μέλλοντας παρουσιάζουν αὐτὸ ποὺ σημαίνει τὸ ῥῆμα σὰν κάτι ἐξακολουθητικό, ποὺ διαρκεῖ μὲ συνέχεια ἤ μ’ ἐπανάληψη΄ ὁ ἀόριστος καὶ κάποτε ὁ (ἁπλός) μέλλοντας τὸ παρουσιάζουν συνοπτικά (ἰδωμένο στὸ σύνολό του)΄ ὁ παρακείμενος, ὁ ὑπερσυντέλικος καὶ ὁ συντελεσμένος μέλλοντας τὸ παρουσιάζουν συντελεσμένο.
Οἱ χρόνοι στὴν ὁριστικὴ
Ἡ ὁριστικὴ ἔγκλιση ἔχει ἐφτὰ χρόνους. Αὐτοὶ εἶναι:
ὁ ἐνεστώτας φανερώνει κάτι ποὺ γίνεται τώρα (μὲ διάρκεια ἤ μὲ ἐπανάληψη): ὁ μαθητὴς γράφει - ἀεὶ τὰ αὐτὰ λέγω.
ὁ παρατατικὸς φανερώνει κάτι ποὺ γινόταν στὸ παρελθόν (μὲ διάρκεια ἤ μὲ ἐπανάληψη): ὁ μαθητὴς ἔγραφε – Σωκράτης ὥσπερ ἐγίγνωσκεν οὕτως ἔλεγε.
ὁ (ἁπλός) μέλλοντας φανερώνει κάτι ποὺ θά γίνει ἤ θὰ γίνεται στὸ μέλλον: ἐγὼ γράψω - ἐγὼ ὑμῖν ἐρῶ.
ὁ ἀόριστος φανερώνει κάτι ποὺ ἔγινε ἀόριστα στὸ παρελθόν (ἄσχετα ἄν κράτησε πολὺ ἤ λίγο): ὁ μαθητὴς ἔγραψε - ἐβασίλευσε δώδεκα ἔτη.
ὁ παρακείμενος κυρίως φανερώνει κάτι ποὺ ἔχει γίνει στὸ παρελθὸν καὶ ὑπάρχει τῶρα συντελεσμένο: ὁ μαθητὴς γέγραφε (ἔχει γράψει κάτι ποὺ τώρα εἶναι τελειωμένο) – οἱ πολέμιοι σπονδὰς λελύκασι.
ὁ ὑπερσυντέλικος φανερώνει κάτι ποὺ εἶχε γίνει, δηλ. κάτι ποὺ ἦταν συντελεσμένο σὲ κάποιο χρονικὸ σημείο τοῦ παρελθόντος: ὁ μαθητὴς ἐγεγράφει (εἶχε γράψει κάτι στὸ παρελθὸν ποὺ ἦταν τελειωμένο καὶ ποὺ τώρα μπορεὶ νὰ μὴν ὑπάρχει) – οὗτος προαφῖκτο εἰς Σικελίαν (εἶχε φτάσει πρωτύτερα καὶ βρισκόταν τότε ἐκεί).
ὁ συντελεσμένος μέλλοντας φανερώνει κάτι ποὺ θὰ ἔχει γίνει, δηλ. κάτι ποὺ θὰ εἶναι συντελεσμένο, σὲ κάποιο χρονικὸ σημείο τοῦ μέλλοντος: ὁ μαθητὴς γεγραφὼς ἔσται (θὰ ἔχει γράψει κάτι ποὺ θὰ εἶναι τελειωμένο σὲ ὁρισμένη στιγμὴ τοῦ μέλλοντος) - ἡ πόλις ἔσται τετειχισμένη.
Ἀπὸ τοὺς χρόνους στὴν ὁριστικὴ:
α) ὁ ἐνεστῶτας καὶ κατὰ ἕνα μέρος ὁ παρακείμενος ἀναφέρονται κανονικὰ στὸ παρόν. Ὁ παρατατικὸς, ὁ ἀόριστος, ὁ ὑπερσυντέλικος καὶ κατὰ ἕνα μέρος ὁ παρακείμενος ἀναφέρονται στὸ παρελθόν΄ ὁ (ἁπλός) μέλλοντας καὶ ὁ συντελεσμένος μέλλοντας ἀναφέρονται στὸ μέλλον.
β) ὁ ἐνεστῶτας, ὁ παρατατικὸς καὶ κάποτε ὁ (ἁπλός) μέλλοντας παρουσιάζουν αὐτὸ ποὺ σημαίνει τὸ ῥῆμα σὰν κάτι ἐξακολουθητικό, ποὺ διαρκεῖ μὲ συνέχεια ἤ μ’ ἐπανάληψη΄ ὁ ἀόριστος καὶ κάποτε ὁ (ἁπλός) μέλλοντας τὸ παρουσιάζουν συνοπτικά (ἰδωμένο στὸ σύνολό του)΄ ὁ παρακείμενος, ὁ ὑπερσυντέλικος καὶ ὁ συντελεσμένος μέλλοντας τὸ παρουσιάζουν συντελεσμένο.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου